W Teatrze Szekspirowskim, w dniach 6 – 12 października, potrwa Tydzień Litewski, który w ramach stałego cyklu „Teatry Europy” tym razem zaprezentuje repertuar różnych teatrów, literaturę, dzieła filmowe Litwy.

Gdańska inicjatywa od lat przybliża trójmiejskiej publiczności ciekawe zdarzenia kulturalne i znane bądź mniej dostępne dla publiczności sceny. Za nami Tygodnie Brytyjskie, Flamandzkie, Gruzińskie, Rumuńskie, Niemieckie i Ukraińskie. To ważna inicjatywa artystyczna, a zarazem edukacyjna, a jej nieszablonowość polega między innymi na aktywnym włączaniu w gęstość świata kultury również widzów.

Dla teatromanów nazwiska twórców spektakli budzą wysmakowane napięcie, a dla wszystkich miłośników są równie przyjemnym i uroczystym oczekiwaniem. Przede wszystkim Teatr Szekspirowski zaprosił mistrza litewskiego teatru Eimuntasa Nekrosiusa, znanego również w Polsce z wystawienia w 2016 roku Mickiewiczowskich „Dziadów” w Teatrze Narodowym na 250 – lecie sceny. Podczas Litewskiego Tygodnia zobaczymy jego adaptację dramatu Aleksandra Puszkina „Borys Godunow”, sztukę zrealizowaną w Litewskim Państwowym Teatrze Dramatycznym w Wilnie, trzyipółgodzinny spektakl, w którym temat opętania władzą przepleciony zostaje z szekspirowskim modelem zachłannej i przerażającej tyranii. Dopełnieniem tego widowiska będzie dokumentalny film „Przesuwając horyzonty” Audronisa Liugi, czyli wnikliwa opowieść o tym oryginalnym twórcy, a na koniec spotkanie z samym Nekrosiusem. Wśród innych propozycji przejmująco zachęca nas „Mewa” Antoniego Czechowa, spektakl Oskarasa Korsunovasa ( Okt Teatr Miejski z Wilna). Wybór Czechowa, to wybór autora na wskroś współczesnego, którego dramaty o udręce uczuć, aspiracji i piekle bezradnych sensów przeszywają widzów emocjami w każdym teatrze świata. Inaczej z kolei prowadzi tekstową narrację austriacki pisarz Thomas Bernhard, po którego sięgnął kolejny gość z Litwy, Rimas Tuminas z Państwowego Wileńskiego Teatru Małego. Sztuka „Aktor Minetti” opiera się na strumieniu słów, które balansują pomiędzy odczuciem fikcji i własnych odczuć. Cała gra, monodram, to mocna korelacja z publicznością blisko śmiechu i gorzkich doświadczeń bohatera. Istotą tego zdarzenia jest sam aktor, aktor tekstu (Minetti) i aktor sceny – Vladas Bagdonas.

Jednak pośród tych propozycji jest jedna, która rzadko pojawia się w tak oficjalnych przeglądach. Uwagę zwraca zapowiedź „spektaklu tanecznego dla dzieci w wieku 0 -3”. Szykuje się więc półgodzinna rewelacja. Taneczny teatr Dansema przedstawi „Mozaikę”, kolorową sztukę, w której dorośli aktorzy przy pomocy intensywnych geometryczno – kwiatowo – warzywnych rekwizytów zaprezentują pierwsze etapy rozwoju ruchowego dzieci. A zapewne dorosłego widza czeka powrót do etapu raczkowania, wstania i skoków, a zatem do wszystkich zabaw towarzyszących tej wczesnej szczęśliwości. Idealnym odbiorcą będą tutaj dzieci, które po zakończeniu głównej zabawy zostaną zaproszone na scenę i tam z tancerzami powtórzą własną wersję wchodzenia w życie. Ten spektakl, jak czytamy, „został uznany przez Litewskie Ministerstwo Kultury za najlepsze przedstawienie dziecięce w 2012 roku”. Atrakcją litewskich wydarzeń będą też działania widzów – seniorów w cyklicznych warsztatach Gdańskich Dni Seniora, tym razem poświęconych między innymi procesowi scenicznego wytwarzania dramatu i analizie adaptowanych tekstów („Borysa Godunowa” i „Mewy”).

Część dni kultury litewskiej odbędzie się w Instytucie Kultury Miejskiej i tutaj zobaczymy trochę nieobecne w ogólnej dystrybucji, a bardzo ciekawe obrazy filmowe. Wśród nich: cztery krótkometrażowe fabuły, „Powrócić w twe ramiona” Kristijonasa Vildziunasa – litewski kandydat do nagrody Oscara z 2012 r. i zaskakujący film ”Lato w Sangaile” Alante Kavaite (2015). Natomiast w Teatrze Szekspirowskim odbędzie się projekcja „Szronu” Sarunasa Bartasa (2017), filmu nagrodzonego owacjami na tegorocznym festiwalu w Cannes. Emocjonalne dzieło z rolą Andrzeja Chyry to jakże bolesna aktualnością opowieść o okrutnej, bezwzględnej, wyniszczającej wojnie toczonej na Ukrainie i o ludziach pochwyconych w pułapkę mrocznych agresji i niebezpieczeństwo politycznej historii.
Wydarzenia Tygodnia Litewskiego obejmą również spotkania z literaturą. Zaprezentowane zostaną tomiki poetyckie. Punktem wyjścia do pierwszego spotkania jest zbiór wierszy „Klucze do pokoju bez wstępu” Nijole Miliauskaite wydany przez Ośrodek pogranicze w Sejnach, pełen kobiecego doświadczenia różnych kontekstów czasu, od Litwy radzieckiej do chwil współczesnych, ale też rozumienia tworzywa i tematu poetyckiego, jego odkrywania przez różnorodność tytułowych kluczy. Kornelius Platelis to zapewne bliżej znany wierszomanom litewski poeta, tłumacz, eseista, który spotka się z publicznością, prezentując wydany przez wydawnictwo KEW tomik „Oda na pękniętą wazę i inne wiersze”. To poezja przeniknięta poezją świata, a zarazem kameralnością i w tym kontekście refleksją o mapach poetyckich tropów. A więc ironia i czułość są tutaj przemyślanymi kontrastami. Mówiąc o litewskich wierszach, nie sposób pominąć ich tłumaczy. To bowiem dzięki nim otrzymujemy wierność oryginałom, a zarazem możliwą interpretację. Zaszczycą nas spotkaniem tłumaczki Alina Kuzborska i Agnieszka Rembiałkowska i wielojęzyczny tłumacz Adam Pomorski. Ich opowieści o translacji to będzie ciekawa droga do samego języka litewskiego, którego powszechna percepcja kojarzy się z charakterystycznymi końcówkami „us”, „as”, „ius”. Można tu dodać, że język litewski należy do grupy języków bałtyckich obok na przykład łotewskiego czy żmudzkiego. Tym bardziej więc przegląd kultury litewskiej będzie poszerzoną wiedzą o ciekawej fonetyce i niuansach tego języka.
Całości przeglądu kultury litewskiej w Teatrze Szekspirowskim towarzyszy bardzo iluzorycznie realna wystawa fotografii od wymownym tytułem „Maski i cienie” Dmitrija Matvejeva.

Tydzień Litewski jest kolejnym, ważnym ogniwem zbliżania kultur, ludzi, dzieł, które Gdańskowi nadają klimat rozwojowej ciekawości i szacunku do wszystkich mieszkańców i przybywających tu gości.

Tekst: Joanna Szymula