W poniedziałkowy wieczór, 18 kwietnia 2016 r., zmarł mój Wujek (brat mojej Mamy) – Andrzej Stołyhwo.
Andrzej był Człowiekiem nietuzinkowym – często krnąbrnym, wychodzącym poza konwenanse i z fantazją Don Kichota walczącego z wiatrakami. W swoich działaniach przypominał mi ogólnie znanych dzisiaj gdańszczan – Danutę Poczman (Dom Zarazy, Stara Oliwa), Andrzeja Stelmasiewicza (Fundacja Wspólnota Gdańska, Galeria Warzywniak), czy Jacka Michalaka (Latarnia Morska w Nowym Porcie), czyli tak zwanych pozytywnie zakręconych.
Nigdy się nie poddawał, chociaż Jego życiowa droga od dziecka nie była wysłana różami. Pracował zawodowo do ostatnich swoich dni, wciąż snując plany na przyszłość…
Ostatni raz widziałam się z Nim 5 lutego 2016 r., a kiedy wysiadał z mojego samochodu powiedział:
– Ej, ty w lipcu kończysz 60 lat! Młoda to już nie jesteś (hahaha, cały Wujek:)), a ja zawsze będę pamiętał dzień, kiedy się urodziłaś. Tego samego dnia otrzymałem informację, że dostałem się na wymarzone studia – na Politechnikę Gdańską.
I to były ostatnie słowa, które od niego usłyszałam – Politechnika Gdańska. Andrzej chyba bardzo kochał tę uczelnię, ale ona nie zawsze kochała Jego…
Dzień po nagłej śmierci wspomnienie napisał mój Tata:
Andrzej urodził się dnia 2 stycznia 1939 w Wilnie w rodzinie Antoniego Stołyhwo, urzędnika skarbowego i Wandy z Oświecimskich.
Po repatriacji, gdy w Choszcznie na Ziemiach Zachodnich zginął Antoni, Wanda zamieszkała z córką Krystyną i Andrzejem u rodziny Antoniego Gołubiewa w Zakopanem, a następnie przeniosła się do Biskupca Reszelskiego.
Tam, w roku 1956 Andrzej zdał maturę w Liceum Ogólnokształcącym, a po 5 latach ukończył studia magisterskie na Wydziale Chemicznym Politechniki Gdańskiej, po uprzednim odbyciu 3-miesięcznego stażu zawodowego w zakładach Smith and Nephew Co. Ltd. Hull w Anglii i rozpoczął pracę jako asystent w Katedrze Chemii i Technologii Tłuszczów kierowanej przez Henryka Niewiadomskiego. W roku 1968 uzyskał na macierzystym wydziale doktorat nauk technicznych i został adiunktem, w okresie 1971 – 72 odbył 12 miesięczny staż naukowy w The Hormel Institute, University of Minnesota, Austin, U.S.A., a w latach 1981 – 85 w Laboratoire de Chimie Analytique Physique Ecole Polytechnique, Palaiseau; w tym w okresie pracował też jako nauczyciel akademicki na Univ. Pierre et Marie Curie Paris VI. W roku 1988 Andrzej Stołyhwo uzyskał na Wydziale Chemicznym PG stopień naukowy doktora habilitowanego, a w latach 1991 oraz 1993 odbył krótkoterminowe staże naukowe w Department of Chemistry, San Jose State University, San Jose, CA.(USA)
W 2004 roku Andrzej Stołyhwo zorganizował i wyposażył Zakład Analizy i Oceny Jakości Żywności na Wydziale Chemicznym oraz stworzył program studiów i zespół współpracowników do realizacji nowego kierunku dyplomowania. Laboratorium zakładu zostało wyposażone w aparaturę analityczną od zera, bez finansowego udziału Politechniki Gdańskiej, ze środków wypracowanych przez Andrzeja Stołyhwo i jego stopniowo coraz liczniejszych asystentów i doktorantów w ramach grantów KBN oraz współpracy z jednostkami gospodarczymi.
Prace badawcze i konstruktorskie Andrzeja Stołyhwo dotyczyły przede wszystkim:
– opracowywania nowych metod i aparatury do analizy złożonych mieszanin lipidów i innych składników żywności,
– opracowania i doskonalenia technologii otrzymywania oleju z wiesiołka dziewiczego,
– badania składu lipidów surowców roślinnych i zwierzęcych, w tym szczególnie olejów bogatych w reszty biologicznie czynnych kwasów tłuszczowych,
– badania składu chemicznie modyfikowanych tłuszczów zawartych w żywności,
– badania kwasów tłuszczowych jako czynnika ryzyka miażdżycy.
Wyniki swoich badań Andrzej Stołyhwo ogłosił w kilkudziesięciu publikacjach, cytowanych około 800-krotnie w światowym piśmiennictwie naukowym. Charakterystyczną cechą jego publikacji jest wnikliwa i obszerna dyskusja wyników badań w aspekcie ich wiarygodności, wkładu w poznanie przemian lipidów wskutek modyfikacji chemicznych, znaczenia dla technologii przetwarzania i przechowywania żywności, a także bezpieczeństwa zdrowotnego. Niezależnie od tego, na którym miejscu jest nazwisko Andrzeja Stołyhwo w publikacjach wielu autorów, jego wiodąca rola w badaniach zespołowych wynika przede wszystkim z tego, że jest autorem koncepcji badań opartej na dobrej znajomości zarówno możliwości analitycznych jak i problematyki biologicznej roli kwasów tłuszczowych. Pomimo, że nigdy nie miał serca do pisania książek, uważając że lepiej służy nauce i gospodarce żywnościowej pracując z magistrantami i doktorantami w laboratorium oraz opracowując nową aparaturę, procesy technologiczne i ekspertyzy, jest jednakże autorem kilku rozdziałów w książkach:
Frede E., Buchheim W., Stolyhwo A. 1997. New developments in milk fats. W: Modern Developments in Food Lipids, Eds.: V. K. S. Shukla, S. P. Kochhar, CentreA/S P.O.Box 44, DK-8520 Lystrup ( Denmark), str. 171-191.
Stołyhwo A., Redaktor Naukowy, 1998. Olej z nasion wiesiołka i inne oleje zawierające kwasy tłuszczowe n-6 i n-3 w profilaktyce i terapii. Zbiór prac III Sympozjum. Sulejów. Wyd. Agropharm, Tuszyn k/Łodzi, str 321.
Stołyhwo A, 1999. Oenotherae Virginum Oleum. Farmakopea Polska V, Wyd.: Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, str. 466- 470.
Stołyhwo A., Rutkowska J. 2007. Tłuszcz mleczny: struktura, skład i właściwości prozdrowotne. W: Chemia żywności. Wydanie V zmienione, red. Z. E. Sikorski, tom 3, str. 39-89. Wydanie 6 zmienione, 2012, str. 39-89.
Stołyhwo A. 2007. Lipids and food quality. In: Chemical and Functional Properties of Food Components. Third Edition. Ed. Z. E. Sikorski, CRC Press, Boca Raton, 177-207.
Bardzo istotnym elementem twórczego dorobku Andrzeja Stołyhwo są opracowane przez Niego, przy częściowym udziale Jego doktorantów, urządzenia i technologie:
Chromatograf gazowy N-502 (1968-1972r.) wdrożony w Zjednoczonych Zakładach Elektronicznej Aparatury Pomiarowej Elpo
Gradientowy chromatograf cieczowy (1978-1981r) wdrożony w Zakładach Naprawczych Sprzętu Medycznego w Bydgoszczy
Przepływomierz do pomiaru bardzo małych natężeń przepływu cieczy FLOW MONITOR (1979-81r) wdrożony w Zakładach Naprawczych Sprzętu Medycznego w Bydgoszczy
Evaporative Light Scattering Detector ELSD 1984-1986r, wdrożony w Varex Corporation 12 221 Parklawn Drive, Rockville, Maryland, USA
Detektor laserowy fotodyspersyjny LLSD do HPLC/SFC modele użytkowe (1996), wdrożony w Gdańsk Innovation Centre, Gdańsk .
Technologia preparatu OEPAROL (olej z nasion wiesiołka) w kapsułkach żelatynowych; 1990 –1993r, wdrożona w Agropharm Sp z oo, Tuszyn k/Łodzi.
Praca zespołu Andrzeja Stołyhwo nad tymi konstrukcjami i technologią nie tylko stała się przyczyną rozwoju gospodarczego, lecz również była niezwykle cennym elementem kształcenia inżynierów technologów żywności. Był promotorem 51 prac magisterskich i 6 rozpraw doktorskich, dotyczących głównie technologii i jakości lipidów jako składników żywności; jego działalność naukowa i dydaktyczną została wyróżniona Nagrodą Sekretarza Naukowego PAN i dziewięcioma nagrodami Rektora Politechniki Gdańskiej.
W dniu 2 września 2004 r Andrzej Stołyhwo uzyskał tytuł profesora nauk rolniczych, a 30 września stracił pracę w Politechnice Gdańskiej. Jego zakład został rozwiązany, kierunek dyplomowania zawieszony, a Jego doktoranci znaleźli się w zespołach naukowych innych profesorów Wydziału Chemicznego. Już po dwóch miesiącach Andrzej Stołyhwo został zatrudniony jako profesor i kierownik Zakładu Analizy i Oceny Jakości Żywności na Wydziale Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW w Warszawie. Zakład ten został zorganizowany przez Niego i nowocześnie wyposażony dzięki środkom przyznanym na ten cel przez warszawską Uczelnię. W okresie pracy w SGGW profesor Stołyhwo został wyróżniony Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, raz Medalem im prof. Andrzeja Waksmundzkiego za wybitny wkład w rozwój chromatografii w Polsce nadanym przez Komitet Chemii Analitycznej PAN.
Działalność naukowa, zawodowa i dydaktyczna Andrzeja Stołyhwo, w tym również w zakresie kształcenia kadr naukowych, dotyczyła aktualnej i ważnej tematyki – analizy i technologii żywności oraz biologicznego działania lipidów żywności. Jego prace są bardzo znane nie tylko w Polsce dzięki publikacjom oraz licznym prezentacjom wyników badań na sympozjach i sesjach naukowych. Profesor był zapraszany do pracy jako ekspert-analityk i znawca technologii lipidów o uznanym, międzynarodowym autorytecie przy rozstrzyganiu sporów o dużym znaczeniu gospodarczym.
Zdzisław Sikorski, kwiecień 2016
Ostatnie moje spotkanie z Andrzejem (drugi z prawej) – w laboratorium w Elblągu. 5 lutego 2016 r.
Grażynko, Moniko, Andrzeju – mieliście wspaniałego Męża i Tatę…
Brak komentarza