W ubiegłym tygodniu został przejęty ostatni budynek na terenie Fortu Góry Gradowej nie będący do tej pory własnością Gminy Miasta Gdańsk. Właścicielem budynku była Telekomunikacja Polska SA, wynajmująca obiekt na pomieszczenia biurowe. Teraz budynek, określany nazwą „nowe koszary”, trafi pod zarząd Parku Kulturowego Fortyfikacji Miejskich „Twierdza Gdańsk”, realizującego Program Hewelianum.

Komunikat Centrum Hewelianum:

Starania o przejęcie budynku podjęte zostały pięć lat temu. Był to jedyny obiekt z całego kompleksu militarnych zabytków Góry Gradowej wyłączony spod naszego zarządu i kończy długi proces scalenia własnościowego – stwierdza Przemysław Guzow, dyrektor PKFM „Twierdza Gdańsk”. Przejęcie obiektu umożliwi nam kompleksowe zagospodarowanie całego fortu, co związane jest z planami dalszej rozbudowy i rozszerzenia dotychczasowej oferty Centrum Hewelianum. To wyjątkowe przedsięwzięcie, gdzie atrakcyjny sposób zagospodarowania idzie w parze z poszanowaniem zabytkowej substancji obiektów. W obecnej chwili jesteśmy na etapie opracowywania szczegółowych koncepcji zagospodarowania budynku – dodaje Przemysław Guzow.

Budynek nowych koszar ma bardzo bogatą historię sięgającą początku XX wieku. Jako datę jego powstania wskazuje się niejednoznacznie lata 1913-1914. Obiekt położony jest przy głównym placu fortu – majdanie, w niedalekim oddaleniu od neorenesansowych Koszar Schronowych, czyli jednego z najbardziej rozpoznawalnych zabytków na terenie Góry Gradowej. W przeciwieństwie do wcześniejszego budynku (Koszar Schronowych) nowe koszary mają kubistyczną bryłę, nie posiadającą żadnych charakterystycznych ornamentów. Po zakończeniu I wojny światowej budynek przestał spełniać pierwotną funkcję i podobnie jak inne obiekty na Górze Gradowej przeszedł pod władanie niemieckich korporacji akademickich, które zlokalizowały w nich akademiki i kwatery studenckie. W okresie II wojny światowej budynek został przejęty przez stacjonujące tutaj oddziały niemieckie. W okresie powojennym służył natomiast jako siedziba wielu organizacji związanych z łącznością i telekomunikacją: Polskiego Radia, Dyrekcji Poczty i Telegrafów, Zarządu Radia i Telewizji oraz Państwowego Instytutu Telekomunikacji. Następnie został włączony w majątek Telekomunikacji Polskiej SA, która jeszcze w latach 90 – tych miała w tu swoją siedzibę.

Budynek składa się z trzech pełnych kondygnacji nadziemnych oraz nadbudowy, o łącznej powierzchni 1.308 m².

Obecnie w Centrum Hewelianum funkcjonują dwie interaktywne i multimedialne wystawy stałe eksponowane na ponad 1.700 m² powierzchni wystawienniczej. Sezonowo wykorzystywany jest także budynek Redity Napoleońskiej (700 m²), który nie został jeszcze poddany kompleksowym pracom konserwatorskim.

Na przełomie roku 2012/2013, dzięki pozyskaniu dotacji w wysokości ponad 10 mln zł, dla gości Centrum Hewelianum udostępnionych zostanie kolejnych 2.200 m² powierzchni. W odrestaurowanych obiektach znajdą się między innymi laboratorium Pana Kleksa, wystawa poświęcona Ziemi, interaktywna ekspozycja matematyczna, multimedialnie przedstawiona historia oraz ekspozycja „Hewelianum bez barier” – dedykowana osobom niepełnosprawnym. Dodatkowo w budynku Koszar Schronowych będą także pomieszczenia przeznaczone na ekspozycje czasowe oraz organizację wydarzeń i imprez specjalnych.

Centrum Hewelianum to unikalny nie tylko w skali kraju, ale także Europy pomysł na zagospodarowanie zabytkowego obszaru militarnego fortu. Adaptacja historycznych, XIX-wiecznych budynków zamienia to miejsce w niepowtarzalne centrum nauki, gdzie samodzielnie możemy wykonywać doświadczenia, poznawać tajniki różnych dziedzin wiedzy oraz spędzić czas w ciekawym otoczeniu – wyjaśnia Przemysław Guzow. W Centrum Hewelianum doświadczamy także żywej przyrody, a na 25 ha pofortecznego parku możemy odnaleźć liczne gatunki roślin i zwierząt, w tym pomniki przyrody czy użytki ekologiczne z chronionymi tu nietoperzami – to wszystko odróżnia nas od innych centrów nauki. O potencjale Centrum Hewelianum świadczy także fakt, że docelowo dysponować będzie ponad 8.000 m² powierzchni użytkowej w budynkach, które są dyskretnie wplecione w zabytkowy obszar fortu – dodaje Przemysław Guzow.

Fort Góry Gradowej rewitalizowany jest etapami, podczas których kolejno przywracana jest świetność poszczególnych fragmentów całego założenia i konkretnych budynków. Pierwszy etap inwestycji rozpoczął się w 2007 roku, a jego efektem było 18 odrestaurowanych obiektów, 8 ha zrewitalizowanej przestrzeni oraz dwie wystawy stałe (interaktywna wystawa „Energia, Niebo i Słońce” oraz multimedialna wystawa „Wehikuł Czasu – Człowiek i Pocisk”). Całość kosztów zakończonej w 2008 roku inwestycji wyniosła prawie 22 mln zł.

Z końcem 2009 roku rozpoczęła się realizacja kolejnych dwóch projektów pn. „Centrum Hewelianum. Budowa kompleksu edukacyjno-rekreacyjnego w Gdańsku. Etap I B” i „Adaptacja Centrum Hewelianum w Gdańsku na potrzeby naukowo-dydaktyczne pomorskich szkół wyższych”. Projekty są współfinansowane ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Pomorskiego na lata 2007-2013. Łączny koszt realizacji wyniesie ponad 18 mln zł. Pierwsze wystawy, będące efektem trwających prac, otwarte zostaną jeszcze przed końcem bieżącego roku.