Sala BHP znowu będzie muzeum stoczniowym

Historyczna Sala BHP przechodzi metamorfozę. Po dziewiętnastoletniej przerwie będzie tu działać Izba Pamięci Stoczni Gdańskiej.

Fot. Marek Barski

– Pierwsze eksponaty już ustawiliśmy, ale na razie jest to tylko zalążek muzeum – zastrzega Wojciech Kwidziński z Fundacji Promocji Solidarności, która opiekuje się Salą BHP. – Mamy nadzieję, że do 14 sierpnia, kiedy oficjalnie udostępnimy do zwiedzania Izbę Pamięci, pamiątek będzie jeszcze więcej, a i później pojawiać się będą kolejne eksponaty.

Wojciech Kwidziński przypomina, że od połowy lat 70. do roku 1996 r. istniało w tym miejscu muzeum zakładowe, prezentującej dorobek stoczni. Nie było ono ogólnodostępne, lecz miało, można powiedzieć, charakter ekskluzywny. Zapraszano tu głównie kontrahentów i armatorów, by mogli się zapoznać z ofertą gdańskiego zakładu. Kiedy w okresie transformacji ustrojowej stocznia pogrążyła się w kłopotach prawnych i ekonomicznych, zbiory poszły w rozsypkę. Przechowywano je w różnych miejscach, bywało, że w nieodpowiednich warunkach.

– Wskrzeszając Izbę Pamięci staramy się odnaleźć oryginalne eksponaty – mówi Wojciech Kwidziński. – Jest z tym niemały problem, bo wiele z nich nie było zewidencjonowanych, a nawet jeśli były, to i tak nie wiadomo, co się z nimi stało. Część trafiła zapewne w ręce prywatne.

Za sukces uznać należy zgromadzenie około 30 modeli statków, produkowanych przez gdański zakład. Nie wszystkie są prezentowane, bo część nadal czeka na odbudowę, niemniej ich wartość historyczna i dokumentalna jest nie do przecenienia.

Jeszcze większe wrażenie robią makiety wydziałów K-2 i K-3, które w ostatnich miesiącach przeszły gruntowną renowację.

– Zadanie, przed którym stanęliśmy nie było łatwe – przyznaje Jan Nałęcz, modelarz. – Zazwyczaj tworzymy modele od podstaw, mamy własne plany i wiemy, co chcemy osiągnąć. Tutaj musieliśmy się dopasować do czyjejś koncepcji, nierzadko zgadywać, jaki był zamysł twórców tych dioram.
Trzymając się w miarę możliwości ducha oryginału, współcześni modelarze dodali elementy, które mają uatrakcyjnić makiety. Pojawiły się więc holowniki, pojazdy i figurki ludzi. Wymienione zostały też instalacje. Oryginalne pochodziły jeszcze z lat 60. i 70.

Michał Szlaga, fotograf, który od lat dokumentuje zagładę stoczniowej infrastruktury, nie szczędzi modelarzom słów uznania:

– Wykonali kawał dobrej roboty – ocenia. – Dzięki ich pracy ludzie będą mogli zobaczyć, jak wyglądała stocznia w latach świetności. My pamiętamy jeszcze budynki, których już nie ma, ale za kilka lat trudno będzie je sobie przypomnieć. Kiedy ruszy budowa Młodego Miasta, zmieni wszystko.

Opowiadając o losach stoczni, nie sposób oczywiście pominąć wątku strajków sierpniowych, podpisanych na ich zakończenie porozumień oraz działalności NSZZ „Solidarność”. Do tamtych czasów zwiedzający przeniosą się za sprawą fotogramów. Będą też charakterystyczne dla tamtej epoki pamiątki w rodzaju znaczków, makatek, ubrań z ośrodków internowania, ale też… papierosów. Patrząc z dzisiejszej perspektywy, wystawianie w gablocie popularnych, klubowych i sportów może zostać uznane za mało pedagogiczne, co nie zmienia to faktu, że fajki w owym czasie były jednym z atrybutów stoczniowca. Paliło się wszędzie i to niemało. Wystarczy obejrzeć kroniki z pamiętnego Sierpnia.

Jeszcze większą osobliwością jest urna z ziemią z Uljanowska, dawnego Symbirska, gdzie przyszedł na świat Włodzimierz Uljanow Lenin, wódz rewolucji bolszewickiej, a od 1967 r. patron gdańskiego zakładu. Historia tej urny jest dobrze udokumentowana, co jest o tyle ciekawe, że jej losy były dość burzliwe.

– Urna była przez lata zakopana na terenie zakładu, potem ją wydobyto i przez jakiś czas pokazywano w Sali BHP, a wreszcie trafiła do Narodowego Muzeum Morskiego, skąd udało się ją pozyskać – opowiada Wojciech Kwidziński. – Teraz patrzymy na nią z przymrużeniem oka.

Podczas kwerendy w Archiwum Państwowym udało się odnaleźć bogatą dokumentację dotyczącą pozyskania urny. Są tam m.in. zdjęcia delegacji, która pojechała do Rosji oraz moment wkopywania urny do ziemi.

Twórcy Izby Pamięci podkreślają, że dużą pomoc w pozyskanie eksponatów oraz informacji na temat stoczni okazało Europejskie Centrum Solidarności, Narodowe Muzeum Morskie i Archiwum Państwowe. Zrozumienie dla inicjatywy okazali też modelarze, którzy z wielkim zaangażowaniem przywrócili do świetności zniszczone makiety oraz modele. Tak więc wspólnymi siłami powstaje w Gdańsku muzeum, które chce pokazywać mało znane oblicze miasta, jako ważnego ośrodka przemysłu okrętowego.

Więcej na temat tego wyjątkowego miejsca będzie się można dowiedzieć, a także podzielić się swoją wiedzą i wspomnieniami, podczas Święta Sali BHP, które obchodzone będzie w piątek 14 sierpnia, w 35. rocznicę rozpoczęcia strajków.

PROGRAM ŚWIĘTA SALI BHP (GDAŃSK, UL. DOKI 1) – ze strony www.ecs.gda.pl

GODZ. 13.00-21.00

• GRILL I BUFET
• Wystawa „Sala BHP – Izba Pamięci Stoczni Gdańskiej”

Zachęcamy do obejrzenia dwóch dioram Stoczni Gdańskiej, czyli makiet ożywionych efektami świetlnymi – Wydziału Kadłubowego K2 i Wydziału Kadłubowego K3, oraz makiety przedstawiającej jedną z wizji rozbudowy stoczni z połowy lat 70. Dodatkowo eksponowanych jest 20 modeli budowanych w tym zakładzie statków (skala 1:100) oraz model silnika okrętowego „Gdańsk 1” (skala 1:50).

• Grupa Rekonstrukcji Historycznej Sojusz

Rekonstruktorzy wcielą się w role stoczniowców.

GODZ. 13.00-17.00

• FOTOZABAWA | Zostań Stoczniowcem

Użycz nam swojej twarzy, a my za sprawą nowoczesnej techniki przebierzemy Cię za malarza okrętowego czy spawacza. Do domu wrócisz ze zdjęciem innym niż wszystkie.

• Planszogranie

Wierzcie nam, że w dobie wszechobecnej techniki gry planszowe są jak oazy na pustyni. Zagramy m.in. w STRAJK, PAN TU NIE STAŁ, ZNAJ ZNAK i KOLEJKĘ, która w 2012 roku została okrzyknięta najlepszą grą roku i odniosła międzynarodowy sukces.

GODZ. 13.00-16.00

• GRA MIEJSKA DLA RODZIN | ZAPUŚĆ ŻURAWIA DO STOCZNI

Zadanie będzie ekscytujące, bo potrzebujemy zarówno młodych konstruktorów, jak i budowniczych czy dźwigowych.

• Selfie Stoczniowe

Zapraszamy na plan zdjęciowy ze stocznią w tle. Czekać będą na Was rekwizyty, których we własnych szafach na znajdziecie.

GODZ. 17.00

• FILM | CZŁOWIEK Z ŻELAZA

To już klasyk, film w reż. Andrzeja Wajdy z 1981 roku. Dziennikarz radiowy zostaje wysłany do Gdańska, aby zebrać materiał do reportażu kompromitującego jednego z przywódców strajkującej Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Historia bardzo aktualna, bo właśnie 35 lat temu – 14 sierpnia 1980 roku – rozpoczął się pamiętny strajk. W rolach głównych wyśmienici: Jerzy Radziwiłowicz, Krystyna Janda i Marian Opania.

GODZ. 20.00

• Spektakl | HISTORIE – INTERWENCJE

Na spektakl z udziałem Haliny Słojewskiej zapraszają – Olo Walicki i Leszek Bzdyl.

– Stoczniowa Sala BHP pełni obecnie rolę muzeum, przywołuje zdarzenia i emocje. Dla wielu osób pamiętających czasy dawnej Solidarności jest to jednak miejsce działające jak spłonka, doprowadza do natychmiastowej lawiny osobistych wspomnień z tamtego czasu doświadczania przemian – mówi Olo Walicki, kontrabasista jazzowy i kompozytor. – Spektakl HISTORIE – INTERWENCJE to kilka scen, stacji i spotkań, miejsc zatrzymania i przywołania tego, co nieuchwytne, czego nie znajdziemy w miejscach pamięci, a co odnajdujemy w sobie. Tekst, dźwięk, ruch/ciało i obraz staną się budulcem tej subiektywnej interwencji w historię, ożywiając pamięć i emocje wśród nieporuszonych eksponatów.

koncepcja i muzyka | Olo Walicki
reżyseria i choreografia | Leszek Bzdyl
instrumenty perkusyjne | Tomasz Sowiński
współpraca literacka | Natalia Cyrzan

UWAGA! Liczba miejsc ograniczona, 400 bezpłatnych wejściówek rozdamy w dniu imprezy w barze Sali BHP

Spacery po stoczni
13.00 | zbiórka: windy panoramiczne w ECS (parter)
14.30 | zbiórka: windy panoramiczne w ECS (parter)
16.00 | zbiórka: windy panoramiczne w ECS (parter)
17.30 | zbiórka: bar w Sali BHP

Przewodnikami po historii i terenach stoczniowych będą: Magdalena Staręga – historyk sztuki, zajmująca się w ECS dziedzictwem kulturowym (13.00), Andrzej Trzeciak – historyk sztuki, również odpowiedzialny w ECS za dziedzictwo kulturowe (14.30), Andrzej Nawrocki – specjalista ds. automatyki, szef biura projektowego, wiceprezes zarządu Stoczni Gdańskiej (16.00) i Jarosław Żurawiński – autor książek o Gdańsku i doświadczony przewodnik turystyczny (17.30).
Na zakończenie spaceru każdy z uczestników otrzyma krzyżówkę, której hasła odwołują się do wiedzy o stoczni i Sali BHP. Na zwycięzców czekają nagrody!

JAK ZDOBYĆ WEJŚCIÓWKĘ?

godz. 13.00 | 14.30 | 16.00 – 30 bezpłatnych wejściówek na każdą godzinę rozdamy przez Internet. Od 1 sierpnia zapraszamy na stronę: ecs.gda.pl.
godz. 17.30 – 30 bezpłatnych wejściówek rozdamy poprzez zapisy na listę. Zapraszamy w dniu imprezy do baru w Sali BHP.

REZERWACJA wejściówek

Tekst: Marek Barski