Drugi wykład z cyklu ,,Drogi do Gdańska’’- o historii lotnictwa, żeglugi i kolejnictwa na Pomorzu, odbył się 15 października w Filii Gdańskiej Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej. O żegludze rzecznej opowiedział Piotr Dwojacki- pracownik naukowy, redaktor wikipedii, pasjonat myśli twórczej ministra i inicjatora budowy Gdyni – Eugeniusza Kwiatkowskiego.
Piotr Dwojacki
Prowadzący powitał zgromadzoną publiczność proroczymi słowami:
Mam zaszczyt wystąpić w roli dość osobliwej jako hobbysta i aktywny działacz w tematyce żeglugi śródlądowej i zagospodarowania Wisły. Liczę na to, że powiem wiele rzeczy, o których państwo nie słyszeliście, którymi – mam nadzieję państwa zaskoczę.
Rejs z prelegentem rozpoczął się w malowniczym Stargardzie, jednym z najstarszych miast Pomorza Zachodniego, dawnym mieście hanzeatyckim, położonym nad rzeką Iną, która swego czasu była istotnym szlakiem rzecznym w handlu pszenicą. Rzeką spławiano również wiele innych towarów, które docierały do krajów nadbałtyckich. Opowieść płynnie snuła się wokół walk o wpływy handlowe z pobliskim Szczecinem, specyfiki nazwy miasta, dramatycznych skutków wojny trzydziestoletniej, które zdziesiątkowały mieszkańców. Sterem dalszej rzecznej podróży były słowa poety Sebastyjana Fabijana Klonowicza z barokowego, czteroczęściowego poematu ,, Flis, to jest spuszczanie statków Wisłą i inszymirzekami do niej przypadającymi’’:
Bo kiedy już flis zasmakuje komu/ Już się na wiosnę nie zostoji w domu/ Już cieczę ze krą do Gdańska w komiędze/ Boji się nędze.
Wisła, bo właśnie ona była jedną z bohaterek wieczoru, stanowiła od wieków naturalną autostradę transportową, której nadbałtycką bramą był Gdańsk. Jak zaznaczył i przekonywał Piotr Dwojacki:
Zasługuje ona na to, aby powróciła do swej rangi wielkiej rzeki europejskiej. Dzisiejszy wykład wpisuje się w nurt akcji związanych z przywróceniem Wiśle żeglowności, która ma długą tradycję i powinna stać się ona na powrót codziennością.
Nurt opowieści wiódł zatem zgodnie z deklaracją prelegenta. Królowa Polskich Rzek stanowiła istotny szlak wodny. Już w XV w. odnotowano 700, a w XVII w. nieomal 1900 jednostek pływających po rzece. W oparciu o wiślany szlak handlowy rosła potęga Gdańska. W 1457 r. otrzymał on tzw. Wielki Przywilej, który zapewniał swobodny przewóz Wisłą towarów z m.in. Litwy i Rusi.W XVII w. liczba mieszkańców miasta wynosiła około 70 000. W tamtym czasie stał on na czele wszystkich portów Północy. Temat rzeczny stał się doskonałą okazją dla Piotra Dwojackiego, aby przedstawić sylwetkę pioniera rzecznego transportu w wymiarze wielkogabarytowym – uwaga – Władysława Jagiełłę. A wszystko miało miejsce w roku 1410. Natomiast najsłynniejszym pasażerem, wykorzystującym Wisłę jako trasę żeglugi pasażerskiej do Gdańska był… Władysław IV. Rejs wiódł poprzez stulecia: historię tonącej potęgi krzyżackiej na Zatoce Świeżej, manewry floty gdańskiej w bitwie pod Lubiszewem, ,,wędrujące miasto’’, czyli Nieszawę czy współpracę floty duńskiej i gdańskiej pod dowództwem admirała duńskiego Eryka Munka. Zaiste fascynujące to były historie, zasłuchana publiczność była- nomen omen- urzeczona. Opowieść wiodła wieloma wodnymi szlakami, kanałami, wciągała wartkim nurtem w wir ciekawostek i epizodów ukazujących istotną rolę żeglugi rzecznej na Pomorzu.
Drogi do Gdańska
Wykłady poświęcone formom transportu w regionie gdańskim, przybliżenie problematyki i historii lokalnej komunikacji to autorski pomysł Jana Piaseckiego–Hlouska, starszego bibliotekarza w Filii Gdańskiej, który o swoim projekcie mówi:
Pomysł powstał zupełnie naturalnie – od pewnego czasu przyglądamy się różnym zmianom, rozwojowi komunikacji (lub jej braku w przypadku żeglugi śródlądowej) na Pomorzu. Cykl spotkań był więc konsekwencją zmian, które nas dotykają bezpośrednio. Takie inwestycje jak rozbudowa terminala Lotniska im. Lecha Wałęsy w Gdańsku – Rębiechowie; uruchomienie komercyjnego lotniska w Gdyni czy Budowa Trasy Pomorskiej KoleiMetropolitarnej to ważne inwestycje mające poprawić jakość, prędkość poruszania się po regionie; to głównie one były inspiracją. Uznałem, że interesujący jest szerszy kontekst – stąd typowo historyczne podejście (lecz z nutką spojrzenia w przyszłość).
Ponadto ciekawym elementem jest wykład o żegludze rzecznej która jest aktualnie, jako forma transportu nieco zapomniana (o inwestycjach z nią związanych raczej dzisiaj nie słyszymy). Można powiedzieć, że pewien 'brak’ również stał się inspiracją.
Liczę na to, że spotkania w Filii Gdańskiej nie będą jedynie wykładami nasączonymi ciekawostkami historycznymi, ale pozwolą również na szerszą dyskusję o kształcie i przyszłości różnych form poruszania się w regionie i mieście.
Cykl otworzył Maciej Bakun, autor wielu artykułów i książek o dziejach lotnictwa na Pomorzu. W ramach ,,Dróg do Gdańska’’ odbędzie się jeszcze jeden wykład. Poprowadzi go Henryk Jursz – pasjonat historii gdańskich kolei, członek Pomorskiego Towarzystwa Miłośników Kolei Żelaznych. I podobnie, jak pozostałe, będzie on z pewnością ucztą dla miłośników Pomorza, a szczególnie tych, którzy cenią dzieje i rolę kolei na terenie Trójmiasta.
Tekst: Dominika Ikonnikow
Brak komentarza