Trwa rewitalizacja Letnicy. Działania władz miasta polegają, między innymi, na odnowieniu sporej części starej zabudowy dzielnicy. Niestety, część budynków, z racji złego stanu technicznego, zniknie z powierzchni ziemi.

Cegłówka z Fabryki Cegły Wapienno-Piaskowej F. Schmidt w Łęczy

Jak to bywa przy okazji remontów wiekowych budynków, również na Letnicy można spodziewać się odnalezienia śladów przeszłości, które piszą historię mieszkańców tej dzielnicy. Znaleziska robotników budowlanych wskazują, że Letnicę zbudowano z cegieł cegielni na Wysoczyźnie Elbląskiej. Ale to nie wszystkie niespodzianki…

Letnica na kartach historii po raz pierwszy pojawia się jako Lauenthal w 1728 r., gdy mieszkańcy miejscowego dworu uzyskali zgodę na „warzenie piwa i palenie gorzałki na domowy użytek” od właścicieli – cysterskich zakonników z Oliwy. W kolejnych latach wymieniana jest jako Lewen Thal, Lowenthal lub Lówenthal, czyli Lwia Dolina – zapewne w związku z herbowymi lwami gdańskimi. Swój dzisiejszy kształt i charakter uzyskała jednak Letnica dopiero półtora wieku później, gdy w okolicy rozwinął się przemysł, a za nim przybyli robotnicy. Najpierw, przy dzisiejszej ul. Wielopole, w latach 1871-73, postawiono fabrykę nawozów fosforowych. Przy obecnej Sybiraków między Brzeźnem a Letnicą, w latach 1872-76 stanęła huta i walcownia stali „Maria” – ul. Niecała nazywała się wówczas Hutą Marii (Marienhiittenweg), a w 1886 r. rozpoczęto produkcję butelek i gąsiorów, o czym świadczy ulica Szklana Huta, z kolei w okolicy ul. Załogowej otwarto w 1901 r. fabrykę śrub i nitów (stąd nazwy ulic Śrubowej (Schraubenweg) – dziś Sielska i Nitowej (Nietenweg) – obecnie Sucha.

Ten wielki plac budowy (historia zatacza koło) potrzebował co oczywista dużej ilości materiałów budowlanych. Okazuje się, że cegły sprowadzano aż z Wysoczyzny Elbląskiej. Wskazują na to niemieckie nazwy cegielni wyryte na dużej ilości z nich Schmidt–Lenzen i Lühlow Hopehill (znalezione w budynku przy ul. Sielskiej 4/6). Pierwsza to Fabryka Cegły Wapienno-Piaskowej F. Schmidt w Łęczy powstała w latach ’70 XIX wieku. Ta druga to pochodząca z drugiej połowy XIX wieku cegielnia Wilhelma Lühlowa w Kamionku Wielkim (kolejna w tej wsi, obok funkcjonującej od połowy XV wieku, należącej do Elbląga). Co ciekawe, spora część budynków w Letnicy postawiona jest na drewnianych legarach z racji nieco depresyjnego położenia dzielnicy. Nie ma tam również piwnic – ich rolę pełnią składziki na podwórkach.

Podczas prac remontowych robotnicy natknęli się również na inne ślady przeszłości. W niedawnym Domu Kultury przy ul. Starowiejskiej 15/16 odkryto sejf z wygrawerowaną datą 1900 r. Wewnątrz znajdował się jednak bilon i ulotki reklamowe z czasów PRL. Czy to w tym dawnym sklepie kupiono przed wiekami piwo E. Rodenacker Brauerei? Butelka browaru Alte Danziger Brauerei E. Rodenacker (działającego w latach 1712-1918 przy Hundegasse 11/12 (dziś ul. Ogarna)) podobnie jak znaleziona ceramiczna, litrowa butelka, w której był jeszcze spirytus – może pochodziła z miejscowej fabryki butelek – trafiła do Gdańskiego Zarządu Nieruchomości Komunalnych, pod którego pieczą przebiegają remonty kamienic w Letnicy. Robotnicy natknęli się także na sporą ilość skrawków gazet, ulotek i opakowań z różnych lat w podłogach, ścianach i stropach odnawianych budynków.

Co jeszcze budowlańcy odkryją podczas prac? Swoje tajemnice kryje jeszcze kilkanaście przeznaczonych do rewitalizacji kamienic…

Autor: Andrzej Mróz