Wykład okolicznościowy dr. hab. Grzegorza Berendta
We wnętrzach Nowej Synagogi we Wrzeszczu odbył się wernisaż wystawy „Marzec 1968”. Gospodarzami i organizatorami spotkania była Gmina Wyznaniowa Żydowska w Gdańsku oraz Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku. Przybyli goście zgromadzili się w okazałej auli mieszczącej się na pierwszym piętrze budynku, jeszcze do września zeszłego roku służącej uczniom Szkoły Muzycznej, która w murach Synagogi funkcjonowała od początku lat 50. XX wieku. O fakcie tym wspomniał również otwierający spotkanie Michał Rucki z Gminy Wyznaniowej Żydowskiej, rozwiewając tym samym wątpliwości, co do wyglądu wnętrz budynku, w żaden sposób nie przypominających Synagogi. Jednocześnie wyraził nadzieję na szybkie postępy prac przystosowujących budynek do potrzeb Gminy.
Okolicznościowy wykład wygłosił Naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej IPN w Gdańsku dr hab. Grzegorz Berendt, znawca historii Żydów i autor licznych publikacji poruszających tematykę żydowską. W pierwszym słowie wyjaśnił, uprzedzając ewentualne pytania, że wystawa została przygotowana przez Oddział IPN w Warszawie i skupia się na wydarzenia marca 1968 r. rozgrywających się tylko w stolicy. W dalszej części swojego wystąpienia dr Berendt dowodził genezy wydarzeń marcowych zarówno w kontekście międzynarodowym, czyli wojny w Wietnamie, „rewolucji kulturalnej” w Chinach oraz wojny sześciodniowej między Izraelem a krajami arabskimi, jak i na gruncie krajowym. Mówiąc o przyczynach wewnętrznych, polemizował z ukutym stereotypem pojmowania lat 60. jako „małej stabilizacji”, przytaczając liczne przykłady na to, że do tej „stabilizacji” było wówczas daleko. Podsumowując stwierdził, że wydarzenia marca roku 1968 były punktem zwrotnym w życiu wielu ówczesnych dwudziestoparolatków, którzy do dzisiaj sprawują znaczące funkcje polityczne, kulturalne lub społeczne, niezależnie od tego czy pozostali w kraju, czy udali się na emigrację.
Po skończonym wystąpieniu, wypadało skierować się na parter budynku, gdzie ustawiono wystawę. Jednak zebrani goście robili to z nieukrywanym ociąganiem, gdyż chociaż przez chwilę chcieli jeszcze pooglądać wnętrza auli, a także…. wystawę, ale nie „marcową”. Okazało się, że na ścianach wisi ekspozycja poświęcona emigracji żydowskich dzieci do Wielkiej Brytanii tuż przed II wojną światową – „Kindertransport 1939 * Danzig * London * Gdańsk * 2009”.
Po zejściu na parter, w dawnym szkolnym holu można było zapoznać się z wystawą „Marzec 1968”, którą tworzy w sumie kilkadziesiąt zdjęć i dokumentów ukazujących przebieg wydarzeń marcowych, począwszy od spektaklu „Dziadów” w Teatrze Narodowym, poprzez zebranie nadzwyczajne Oddziału Warszawskiego Związku Literatów Polskich, wiece studenckie, manifestacje uliczne, masówki w zakładach pracy, po kampanię antysemicką i emigrację pomarcową. Chętnych, po ekspozycji oprowadzał dr Grzegorz Berendt wyjaśniając niuanse i zawiłości wydarzeń 1968 r., a także skomplikowanych stosunków polsko-żydowskich. Przy niektórych planszach wywiązywała się żywa i gorąca dyskusja.
Szczególnie zainteresowani historią Żydów mieli okazję nabyć publikacje wydane przez Instytut Pamięci Narodowej dotyczące tego tematu. Z kolei zainteresowani kulturą i religią żydowską mogli zaspokoić swoją ciekawość podczas rozmowy z przedstawicielami Gminy, a nawet wejść i zwiedzić pomieszczenie do modlitwy i nauki – po hebrajsku zwane Szul.
Spotkanie uświadomiło wszystkim, że wnętrza Nowej Synagogi mogą być znakomitą przestrzenią do organizacji wydarzeń kulturalnych takich jak wystawy, wystąpienia, odczyty, koncerty, zwłaszcza, że te ostatnie już się odbywały (w lutym tego roku wystąpił szwedzki zespół jazzowy Swedish Azz). W związku z tym nasuwa się pytanie, czy Nowa Synagoga może stać się stałym i znaczącym punktem na kulturalnej mapie Wrzeszcza? W ciągu pół roku od przejęcia budynku przez Gminę Wyznaniową Żydowską, odbyło się tutaj już kilka ważnych wydarzeń kulturalnych, a otwarcie wystawy „Marzec 1968” spotkało się z zainteresowaniem mediów (m.in. Telewizji Pomorskiej, Radia Gdańsk i „Dziennika Bałtyckiego”). Wydaje się więc, że wszystko zmierza w dobrym kierunku. Zresztą przedstawiciele Gminy w rozmowach potwierdzają chęć otwarcia murów Synagogi dla szerokiej rzeszy mieszkańców, nie tylko Wrzeszcza.
Trzymam kciuki, żeby się udało…
Informacje o wystawie:
Strona o wystawie – www.ipn.gov.pl
Możliwość zwiedzania wystawy „Marzec 1968” i Nowej Synagogi (7 kwietnia – 31 maja)
Adres: Gdańsk-Wrzeszcz, ul. Partyzantów 7 (wejście przez bramę od strony al. Grunwaldzkiej)
Grupy szkolne (zorganizowane):
Od poniedziałku do czwartku, po wcześniejszej (z co najmniej tygodniowym wyprzedzeniem) rezerwacji zajęć pod nr tel. (058) 668 49 08. Zajęcia trwają ok. 1,5 h, a składają się na nie oprowadzenie po wystawie z komentarzem historyka IPN, a następnie zwiedzanie Nowej Synagogi pod opieką przedstawiciela Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Gdańsku.
Goście indywidualni:
Od wtorku do czwartku, w godz. 15.00-19.00. Informacje na temat samej Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Gdańsku i lokalizacji Nowej Synagogi pod nr tel. (058) 344 06 02.
Autor: Krzysztof Drażba
Brak komentarza