Teatr Muzyczny w Gdyni

Teatr Muzyczny w Gdyni to największy teatr muzyczny w Polsce i drugi, po Teatrze Wielkim w Warszawie, pod względem liczby miejsc dla widzów. 21 lipca, obchodziliśmy trzydziestą szóstą rocznicę jego otwarcia. Przyjrzyjmy się nieco bliżej historii tej ważnej instytucji kultury.

Teatr Muzyczny, Plac Grunwaldzki, 1985 r. Źrodło fotopolska.eu

Na mocy uchwały Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 28 października 1957 r. utworzono Wojewódzkie Przedsiębiorstwo pod nazwą Teatr Muzyczny w Gdańsku dla „upowszechnienia pełnospektaklowych imprez operetkowych, komedio-muzycznych, wodewili i rewii”. Pierwszym dyrektorem został historyk sztuki Wacław Śniady, a reżyserem Danuta Baduszkowa (ur. 1919). Bardzo szybko skompletowano zespół aktorski i orkiestrę.

Teatr swoją siedzibę miał początkowo w Morskim Domu Kultury w Nowym Porcie, obecnie mieszczącym się przy ulicy Marynarki Polskiej 15 (niegdyś 111). Morski Dom Kultury został otwarty trzy lata wcześniej, 7 listopada 1954 r., tradycyjnie w jedno z socjalistycznych świąt – w trzydziestą siódmą rocznicę rewolucji październikowej. Gmach został wybudowany w stylu realizmu socjalistycznego, a projekt został stworzony przez Witolda Rakowskiego przy współpracy z Adamem Kuhnelem.

Morski Dom Kultury w Gdańsku, pod koniec lat 50. ubiegłego wieku, pierwsza siedziba Teatru Muzycznego, Repr. Magazyn Architektura 1957 WUOZ w Gdańsku

Pierwsza premiera Teatru Muzycznego miała miejsce 18 maja 1958 r., kiedy wystawiono operetkę „Bal w operze” Richarda Heubergera, w reżyserii D. Baduszkowej.

Przenosiny z Gdańska do Gdyni

Kolejna premiera w Nowym Porcie – w „operetce gdańskiej”, jak nieoficjalnie nazywano ten teatr, miała miejsce 6 sierpnia 1958 r. Zaprezentowano wówczas operetkę „Orfeusz w Piekle”. Po premierze zaproponowano dla teatru nową siedzibę w budynku przy ulicy Bema 26 w Gdyni. Przez kilka lat, ten niewielki budynek był „tymczasowo” jednocześnie użytkowany przez Teatr Muzyczny i Teatr Wybrzeże, którego główna siedziba pod Kamienną Górą była w remoncie. W 1960 r. miała miejsce pierwsza gdyńska premiera. Wystawiono wówczas operę komiczną „Paziowie Królowej Marysieński”, w reżyserii Zdzisława Maklakiewicza. Od 1961 r. Teatr Muzyczny już samodzielnie korzystał z pomieszczeń na ul. Bema. Dwa lata później instytucja przeszła pod opiekę Miejskiej Rady Narodowej w Gdyni i przyjęła oficjalnie nową nazwę – Teatru Muzycznego w Gdyni.

„Teatr Baduszkowej”

Za twórczynię Teatru Muzycznego w Gdyni uznaje się oczywiście D. Baduszkową. Wizjonersko podchodziła do kwestii tworzenia nowoczesnego teatru muzycznego, zrywała ze sztampą operetkową, ale nie zarzucała klasyki. Wprowadziła do repertuaru musicale, chociażby w 1965 r. została wystawiona „My Fair Lady”. Do realizacji nowoczesnych przedstawień, potrzebowała niezwykle uzdolnionych wykonawców, którzy jednocześnie potrafili śpiewać, grać i tańczyć. W związku z tym, w 1966 r. powstało przy teatrze Studium Wokalno-Aktorskie, nowatorskie w skali krajowej. Jednocześnie Baduszkowa zachęcała polskich autorów do pisania sztuk muzycznych, by móc wystawiać także wartościowy polski repertuar.

Baduszkowa nie bała się również słuchać młodego pokolenia, mimo, że sama była wychowywana w nieco innej estetyce muzycznej. Chociażby odważyła się, jako jedyna w Polsce, w 1973 r. udostępnić swój teatr zespołowi Niebiesko-Czarni do wystawienia rock-opery „Naga”. Członkowie zespołu po powrocie ze Stanów Zjednoczonych, po zobaczeniu musicalu „Hair”, zapragnęli stworzyć coś podobnego w Polsce.

Nowa siedziba

Baduszkowa zadbała również o powstanie nowej siedziby dla Teatru Muzycznego. Teatrowi bardzo doskwierał brak nowoczesnej sceny, widowni i zaplecza. Kamień węgielny pod budowę nowej siedziby na Placu Grunwaldzkim wbudowano 30 kwietnia 1972 r. Plac wydawał się idealnym wyborem, już w okresie międzywojennym odbywały się tutaj koncerty. 27 lipca 1939 r. dał tutaj koncert słynny śpiewak, Jan Kiepura, a słuchało go całe miasto. Oczywiście, w trakcie budowy nowej siedziby, prace w budynku przy ulicy Bema nie ustawały – Baduszkowa dalej szkoliła zespół i przygotowywała nowe premiery.

Mimo poważnej choroby, Danuta Baduszkowa, pracowała intensywnie do samego końca. W surowych murach nowego gmachu Teatru Muzycznego zdążyła jeszcze wyreżyserować spektakl dla telewizji. Zmarła 15 grudnia 1978 r., została pochowana na Cmentarzu Witomińskim w Gdyni.

Pół roku później, nastąpiło uroczyste otwarcie Teatru Muzycznego 21 lipca 1979 r. przy Placu Grunwaldzkim 1. Pod kierownictwem nowego dyrektora, Andrzeja Cybulskiego, przeniesiono się do nowego gmachu i zainaugurowano nowy sezon artystyczny 1979/1980. Oczywiście otwarcie nowej siedziby znalazło swój wydźwięk w lokalnej prasie („Dziennik Bałtycki”, 1979, nr 163, s. 20):

Dzień 21 lipca br. Stanowić będzie historyczną datę w dziejach gdyńskiego Teatru Muzycznego. Tego bowiem dnia budowlani przekazali do użytku nową siedzibę teatru u stóp Kamiennej Góry. Z tej właśnie okazji odbył się uroczysty koncert, w którym artyści pragnęli podziękować budowlanym za kilkuletnią pracę, za tak wspaniały rezultat. Na widowni, jako pierwsi widzowie nowego teatru zasiedli m.in. jego projektanci – z architektami: Danielem Olęckim i Józefem Chmielem oraz inż. Jerzy Gumiński, a także wykonawcy ze swoimi rodzinami, zaproszeni goście, wśród nich przedstawiciele wojewódzkich władz partyjnych i administracyjnych z wicewojewodą gdańskim Ludomirem Zgirskim i kierownikiem Wydziału Pracy Ideowo-Wychowawczej KW PZPR w Gdańsku – Andrzejem Szczepańskim.

Na program koncertu złożyły się wybrane pozycje z repertuaru Teatru Muzycznego z okresu minionych 21 lat jego działalności – od premierowego „Balu w Operze” Heubergera po „Promises, promises” Bacharacha. Zanim przed oczyma widzów przewinął się ów barwny przekrój przez lata i muzyczne gatunki, zebrani minutą ciszy uczcili pamięć Danuty Baduszkowej – długoletniego dyrektora tej sceny, twórczyni jej dobrej sławy, której nie było już dane doczekać premiery powołanej przez nią do życia placówki.

Po zakończeniu premierowego koncertu, będącego sprawdzianem wszystkich urządzeń nowego teatru, nastąpiło oficjalnie przekazanie obiektów. Prezydent Gdyni – Jan Krzeczkowski uderzył w gong, który po raz pierwszy zabrzmiał na nowej scenie powołując ją do życia. Aktu przekazania teatru ze strony budowlanych dokonał wicedyrektor generalnego realizatora inwestycji – Dyrekcji Rozbudowy Miasta Gdańska – Wiesław Pawlonka. (…)”.

Otwarcie dla publiczności teatru miało miejsce kilka miesięcy później, w grudniu 1979 r. Wówczas był to najnowocześniejszy jak na tamte czasy obiekt teatralny w Polsce, z jedną z największych scen w kraju.

Złote lata

Złote lata Teatru Muzycznego przypadają na lata osiemdziesiąte pod kierownictwem od 1984 r. dyrektora Jerzego Gruzy (ur. 1932), twórcy wielu widowisk telewizyjnych i programów, reżysera przedstawień dla Teatru Telewizji. Oczywiście na teatr wpłynęła trudna sytuacja polityczna w kraju. Mimo to, w grudniu 1980 r. została wystawiona „Kolęda Nocka” Ernesta Brylla i Wojciecha Trzcińskiego, w reżyserii Krzysztofa Bukowskiego, ze scenografią Mariana Kołodzieja. W tym czasie też miały miejsce kolejne wielkie premiery w Gdyni: „Skrzypek na dachu” (1984 r.), „My Fair Lady” (1986 r.), „Jesus Christ Superstar” (1987 r.), „Les Miserables” (1989 r.), „Człowiek z la Manchy” (1991 r.) i „Żołnierz Królowej Madagaskaru” (1991 r.). Teatr Muzyczny stał się kulturalną wizytówką Pomorza, uznawaną za najlepszą scenę musicalową w Polsce. Prof. Glenn Loney, amerykański krytyk „Washington Post”, po wizycie w Gdyni w 1986 r. nazwał Teatr Muzyczny „Broadwayem nad Bałtykiem”. Od 28 września 1992 r. teatr uzyskał oficjalnie imię Danuty Baduszkowej.

Nowa rzeczywistość

W nowej rzeczywistości politycznej i ekonomicznej po upadku komunistycznego ustroju w Polsce, wśród powstających nowych mediów oferujących również doznania kulturalne, Teatr Muzyczny stanął przed nowymi wyzwaniami. Kolejnym dyrektorem teatru został od 1995 r. Maciej Korwin, dyrektor Teatru Powszechnego w Łodzi, artysta z dużym doświadczeniem menedżerskim. Po uporządkowaniu spraw finansowych instytucji, powstawały kolejne wspaniałe premiery, warto wymienić chociażby kilka: „Evita” (1997 r.), „Scrooge” (1998 r.), „Chicago” (2002 r.), „Hair” (1999 r.) oraz „Sen nocy letniej” (2001 r.). W tych dwóch ostatnich spektaklach Leszek Możdżer był kierownikiem muzycznym, a choreografem Jarosław Staniek.

Bardzo dobre opinie również uzyskał „Opętaniec”, który wraz z teatrem uzyskał liczne nagrody i tytuł spektaklu 2003 r. 

Rozbudowa

Wobec coraz większych artystycznych wyzwań i oczekiwań, rozpoczęła się rozbudowa Teatru Muzycznego w 2010 r. i trwała do grudnia 2013 r. Pochłonęła koszt ponad 75 mln zł, projekt finansowany był ze środków Unii Europejskiej, budżetu Miasta Gdyni oraz Samorządu Województwa Pomorskiego. W czasie rozbudowy powierzchnia użytkowa zwiększyła się z 14 tys. m² do 19 tys. m². Powstała Nowa Scena na 360 osób. Natomiast na trzech scenach (duża, nowa oraz kameralna) spektakle może oglądać łącznie 1580 widzów. Dodatkowo foyer, czyli pomieszczenia dla widzów do odpoczynku i spotkań towarzyskich, zostało powiększone i zyskało dodatkowe piętro. Po przebudowie teatr uzyskał możliwość organizacji nowych wydarzeń – wystaw, koncertów i gal. Zakupiono także nowoczesne wyposażenie akustyczne, oświetleniowe i audiowizualne, dzięki czemu można korzystać w pełni z potencjału technicznego teatru. Wielkie otwarcie przebudowanego Teatru Muzycznego odbyło się 6 września 2013 r., przedpremierowym pokazem musicalu „Chłopi” w reżyserii Wojciecha Kościelniaka.

Teatr Muzyczny w Gdyni

W tak rozbudowanym Teatrze Muzycznym w Gdyni, widzowie mogą oglądać spektakle stojące na wysokim poziomie, w bardzo komfortowych warunkach. Na razie jednak oczekujemy końca przerwy wakacyjnej i rozpoczęcia nowego sezonu teatralnego we wrześniu. Na rozpoczęcie sezonu (4 września) przewidziano premierę musicalu „Zły”, na podstawie powieści kryminalnej Leopolda Tyrmanda.

Tekst: Ewelina Pająkowska